Obowiązki i zalecenia dla pacjenta posiadającego stały aparat ortodontyczny

Jeśli Twoje zęby nie są ustawione tak jakbyś chciał, niektóre odstają od reszty lub są poprzekręcane w różne kierunki, a Ty marzysz o przepięknym uśmiechu, nie tylko białym, ale przede wszystkim o idealnie ustawionych zębach, to najprawdopodobniej czeka Cię leczenie ortodontyczne z użyciem aparatu stałego. Jeżeli jesteś jeszcze przed ostateczną decyzją o założeniu aparatu stałego lub ją już podjąłeś albo od niedawna masz aparat stały na zębach, to koniecznie przeczytaj ten artykuł. Dowiesz się z niego, co musisz robić podczas leczenia. Oprócz stawiania się na wizyty kontrolne masz też inne obowiązki. Możemy je podzielić na trzy kategorie.

1. Wzmożona higiena jamy ustnej podczas leczenia.

2. Unikanie pokarmów mogących oderwać zamki lub inne elementy aparatu.

3. Dodatkowe zalecenia w zależności od przypadku np. noszenie wyciągów elastycznych, ruchomych retainerów po ściągnięciu aparatu stałego.

Ad 1. Higiena.

Właściwe nawyki higieniczne powinny być naszą stałą niezmienną rutyną. Natomiast stały aparat ortodontyczny wymusza na nas, aby ta higiena była jeszcze na lepszym poziomie. Dlaczego? Zamki i łuki ortodontyczne ułatwiają akumulację (osadzanie) płytki nazębnej nie tylko na tych elementach, ale również na przyległej powierzchni naszych zębów. Najlepiej myć zęby po każdym posiłku. Oczywiście tryb naszej pracy czy zajęć w ciągu całego dnia znacząco to utrudnia. Musimy wtedy pamiętać, by unikać pokarmów mocno obklejających zęby lub postarajmy się bardzo dokładnie po posiłku chociaż przepłukać jamę ustną wodą. Zęby myjemy bardzo dokładnie i dłużej niż w przypadku zębów bez aparatu. Często spotykam się z tym, że większość osób noszących aparaty stałe nie wie po prostu jak właściwie dbać o higienę jamy ustnej. Odnośnie właściwej techniki mycia zębów wraz z przyrządami do pielęgnacji jamy ustnej jest osobny artykuł na blog (przeczytaj: Jak i czym dbać o właściwą higienę jamy ustnej w trakcie leczenia stałym aparatem ortodontycznym?).

Należy tutaj jeszcze zaznaczyć, jakie są następstwa słabej higieny. Powikłania te nie są spowodowane aparatem ortodontycznym tylko niewłaściwą higieną jamy ustnej. Są to zapalenie dziąseł, które objawia się zaczerwienieniem, krwawieniem i bólem dziąseł. Często obserwowane jest w dolnym łuku. Dziąsła ulegają też przerostowi i mogą nawet przykryć dolne zamki. Innym następstwem jest też próchnica i demineralizacja w formie białych plam. Biała plama jest początkowym stadium próchnicy. Często widoczne są po ściągnięciu zamka, jest to biała otoczka wokół miejsca, gdzie znajdował się zamek. Niestety próchnica czy białe plamy często wymagają leczenia zachowawczego, czyli wypełnienia zęba. Niektóre białe plamy można wyleczyć preparatem icon, który ma za zadanie cofnąć zmiany demineralizacyjne.

Ad 2. Unikanie pewnych pokarmów.

Zamki ortodontyczne przyklejane są na specjalnym kleju, którego siła wiązania nie jest zbyt duża, ponieważ umożliwia to dosyć łatwe ściągnięcie aparatu ze stuprocentową gwarancją, że nie uszkodzimy szkliwa. Zatem przy jedzeniu twardych pokarmów może się zdarzyć, że odpadnie zamek. Co należy robić? Rzeczy ekstremalnie twarde np. orzechy, grube chipsy itp. muszą być wyeliminowane z diety. Unikamy też odgryzania np. jabłek, marchewki. Należy je kroić w kawałki i starać się przeżuwać bocznymi zębami. Krojenie na małe kawałki to najlepszy dla nas sposób. Natomiast rzeczy klejące się np. czekolada, cukierki toffi, podczas długiego delektowania się nimi, powodują obklejanie całego aparatu. Należy się liczyć wtedy z tym, że musimy dokładnie umyć zęby.

Ad 3. Dodatkowe zalecenia.

W trakcie leczenia aparatem stałem ortodonta często zaleca pacjentowi noszenie wyciągów elastycznych. Są to gumeczki zakładane np. na górną trójkę i dolną szóstkę symetrycznie, mające na celu dopasowanie dwóch łuków zębowych względem siebie. Nosimy je 24 h na dobę, poza momentem spożywania jedzenia, oraz wymieniamy na nową parę po jednym lub dwóch dniach. Brak ich noszenia lub nieregularność w noszeniu zwykle wiąże się z dłuższym leczeniem lub nawet koniecznością stosowania dodatkowych elementów aparatu. Ważna jest ciągłość ich noszenia – zakładanie na kilka godzin w dzień i w nocy przynosi słabe rezultaty. W nocy podtrzymujemy zwykle uzyskany efekt w ciągu dnia.

Po skończeniu leczenia aparatem stałem ortodonta utrzymuje uzyskane efekty za pomocą leczenia retencyjnego. Są to stałe retainery, które nie wymagają współpracy ze strony pacjenta. Lecz mogą to być również retainery ruchome, czyli wyjmowane. Które należy nosić wg wskazań ortodonty. Niestosowanie się do tych zaleceń może spowodować nawrót wady.

Pacjent decydujący się na leczenie aparatem stałym musi sobie zdawać sprawę z następujących rzeczy:

leczenie tam wymaga odpowiedniego czasu,
przerwanie przed końcem wiąże się z brakiem wyleczenia z wady zgryzu,
należy liczyć się z tym, że trzeba współpracować w zakresie noszenia wyciągów elastycznych czy przestrzegać zaleceń odnośnie higieny jamy ustnej.

Mimo wszystko efekt, który można uzyskać leczeniem stałym aparatem ortodontycznym, jest wart tego wszystkiego. Idealnie proste zęby zapewniają nam piękny, zniewalający uśmiech.

Pozdrawiam Krzysztof Motyl – ortodonta Bytom, Zabrze, Gliwice.